Yijing

Viola.94

Yijing (易經 Pinyin yi4 jing1; inne warianty pisowni I Cing, I Ching I Ging, I Jing, Yi Ching, Yi King, przybliżona wymowa: I-dzing), Księga Przemian jest jednym z najstarszych klasycznych chińskich tekstów, reprezentujących rdzennie chińską kosmologię i filozofię. Za jedną ze swoich kanonicznych ksiąg uznał ją taoizm.
Księga była i jest używana do wróżb, które w starożytnych Chinach pełniły wyjątkową rolę m.in. przy sprawowaniu władzy, organizowaniu ceremonii, wypraw wojennych itd. W tym charakterze była używana przez władców dynastii Zhou, dlatego nazywa się ją także Zhouyi - Przemiany Zhou.
Układ Księgi Przemian

Księga składa się z 64 rozdziałów, w każdym znajduje się wykładnia symbolicznego znaku określanego jako heksagram, jest to figura złożona z sześciu linii poziomych. Linia może być ciągła (twarda) albo po środku przerwana (miękka). W sposób oczywisty te linie są to elementy binarne, czyli bity, ponieważ przyjmują tylko dwie wartości. Układ takich sześciu linii daje 64 różnych symboli (2 do potęgi 6 = 64). Każdy z tych 64 heksagramów symbolizuje pewien proces, a więc przemianę.

Heksagramy i trygramy

Każdy heksagram składa się z dwóch części, dolnej i górnej zwanych trygramami (chiń. gua). Ponieważ zaledwie osiem trygramów (Bagua) wystarczy do zbudowania 64 heksagramów, taoizm religijny przypisywał Bagua wielkie znaczenie. Z kolei linie przerywane i ciągłe symbolizowały odpowiednio dwa podstawowe pierwiastki chińskiej kosmologii yin i yang.
W tym kodzie widziano więc uniwersalny, zamknięty i pełny wzorzec przemian w przyrodzie, alchemii, metafizyce, a nawet polityce itd. Na jego pierwszym poziomie była zasada Dao oraz życiodajna energia Qi, która miała dwie strony Yin i Yang. Rozmaite kombinacje tych sił w pierwszym przybliżeniu ukazywane były przez Bagua, a w drugim - przez 64 heksagramy Yijing. Słuszność tej interpretacji miał potwierdzać słynny cytat z Daodejing z ok. V w p.n.e.: "Dao rodzi jeden, jeden rodzi dwa, dwa rodzi trzy, trzy rodzi nieskończoność" (ciąg: Dao-Qi-Yin/Yang-Trygramy-Heksagramy).

Historia

Według legendy zasady Yi Jing wywodzą się z czasów półlegendarnej dynastii Xia od mitycznego władcy Fu Hsi (伏羲 Fu2 Xi1, 2852 p.n.e.-2738 p.n.e.); który opisał trygramy. Analiza filologiczna wskazuje jednak, że tekst powstał około XI w. p.n.e. Za sprawą ewolucji języka, jego znaczenie szybko przestało być zrozumiałe i do księgi zaczęto pisać glosy. Największe, tzw. Dziesięć Skrzydeł dodano w czasach dynastii Han (około 200 p.n.e. za panowania cesarza Wu Di (漢武帝 Han4 Wu3 Di4).
W XX wieku Księga przemian wielokrotnie była tłumaczona na język polski, ale ze względu na jej obskurancki styl oraz wieloznaczny charakter klasycznego języka chińskiego każde takie tłumaczenie jest nieuchronnie spłaszczeniem jej treści.

Wróżenie

W chińskich świątyniach taoistycznych i u wróżbitów można wylosować jeden z 64 patyczków, które wskazują na jeden z rozdziałów Księgi Przemian. Kapłan lub wróż wyciąga karteczkę z jego tekstem i za drobną opłatą dokonuje odczytania (żeby zrozumieć tekst księgi nie wystarczy umieć czytać po chińsku) oraz interpretacji w odniesieniu do intencji osoby, który szuka u wyroczni porady. Pełna wróżba wymaga losowania ośmiu heksagramów.
W Chinach i poza nimi można kupić proste poradniki, które pozwalają powróżyć samemu. Stosuje się wówczas losowanie przy pomocy monet.